Kopalnia Soli w Wieliczce: pierwszy raz na Trasie Turystycznej

Z początkiem czerwca wreszcie ogarnęliśmy Wieliczkę. Na pierwszy raz wybraliśmy Trasę Turystyczną — i to jest dokładnie ten wariant, który polecam każdemu na start. Zjazd szybem Daniłowicza, zejście po charakterystycznych, drewnianych schodach (ok. 380 stopni) i spacer między solnymi korytarzami oraz komorami aż do III poziomu – około 135 m głębokości. Na końcu błyskawiczny wyjazd windą na powierzchnię. Pod ziemią trzyma się przyjemne 16–18°C — kurtka lub bluza mile widziana.

Sama trasa to dziś ok. 3–3,5 km zwiedzania z przewodnikiem, zwykle w grupach do ~35 osób i z czasem około 2–3 h. Po drodze mija się kilkanaście–dwadzieścia komór (w tym słynne solne jeziora), a gwiazdą programu jest Kaplica św. Kingi — wykuta 101 metrów pod ziemią, wielka jak kościół i pełna solnych rzeźb oraz żyrandoli. Jej wymiary i liczby robią wrażenie nie tylko na papierze.

Wieliczka to nie tylko „ładna atrakcja”. To pierwsza polska pozycja na Liście UNESCO (1978), pomnik historii i kawał tożsamości regionu. Dla wielu osób to też miła niespodzianka: pod ziemią zwiedzasz… zaledwie około 2% całego labiryntu. Reszta czeka gdzieś w mroku. 

Uwaga praktyczna: ceny i godziny zmieniają się sezonowo — najlepiej zerknąć tu przed wizytą: strona kopalni (aktualne godziny, języki tur, bilety).

 Ogród przy Zamku Żupnym – chwila spokoju przed zejściem pod ziemię.

Pierwsze minuty jeszcze „na górze”. Ten niewielki, zadbany skwer przy Zamku Żupnym to dobre miejsce, żeby złapać oddech, zanim znikniesz pod ziemią. Zielone aleje, róże i cisza – aż trudno uwierzyć, że kilka minut później wejdziesz do świata soli i drewna.

Pierwsze metry pod ziemią – drewniane schody prowadzą w głąb Wieliczki.

W dół prowadzą nieskończone, drewniane schody. Widać, jak górnicy „zszywali” szyb warstwa po warstwie. To ten moment, kiedy w uszach cichnie miasto, a zaczyna się jednostajny stuk twoich kroków i ten charakterystyczny zapach kopalni.

Szyb Daniłowicza – start Trasy Turystycznej.

Tabliczka nie pozostawia wątpliwości: Szyb Daniłowicza. Tutaj zbierają się grupy i ruszają w trasę z przewodnikiem. Drewno jest stare, chropowate, a instalacje poprowadzone jak żyły – to fajny kontrast do „turystycznej” części później.

W starych chodnikach – ściany z kasztów i równy rytm kroków grupy.

Korytarz obity kasztami, czyli grubymi belkami. Ta drewniana obudowa to znak firmowy Wieliczki – elastyczna, wytrzymała i pachnąca żywicą. W tłumie robi się ciepło, ale ściany trzymają stałe, kopalniane 17–18°C.

Stare techniki, proste narzędzia – drewniane rolki i liny w kopalnianym chodniku.

Nad głową – drewniany mechanizm z linami i rolkami. Rekonstrukcja dawnych urządzeń transportowych przypomina, że zanim pojawiły się windy i elektryczne maszyny, wszystko obracało się dzięki sile rąk (i sprytu).

 Mikołaj Kopernik wyrzeźbiony w soli – mały pomnik wielkiej osoby.

Jedna z solnych rzeźb – Mikołaj Kopernik. Lubię ten moment: światło odbija się od kryształków, a figura wygląda jak wyciągnięta z lodu.

Próg Kaplicy św. Antoniego – skromne wejście do podziemnej świątyni.

Wejście do Kaplicy św. Antoniego – jednej z najstarszych, zachowanych kaplic w kopalni. Skromny przedsionek z tablicą informacyjną.

„Pierścień św. Kingi” – solna scenka z komory Janowice.

Legenda o św. Kindze w wersji solnej. Gdy górnik klęka i podaje księżnej pierścień znaleziony w bryle soli – wiadomo, że jesteś w Wieliczce.

„Kalafiory” solne – podziemna pogoda maluje ściany.

Wykwity soli – potocznie mówimy na nie „kalafiory”. Kiedy wilgoć pracuje, a solanka paruje, na stropach wyrastają takie chmury kryształków. Światło robi im dobrze: błyszczą jak miniaturowe lodowce.

W drodze przez labirynt – jedno z setek przejść między komorami.

To my – wąski, wilgotny chodnik i ten moment, kiedy człowiek czuje się jak mrówka w gigantycznym mrowisku.

Podziemna robota – ładowanie soli i transport w beczkach.

Scenka „robocza”: górnik z prostym wózkiem, dalej dwaj kompani przy beczkach. To rekonstrukcja codziennej logistyki – wydrążyć sól, rozbić bryły, zapakować i wywieźć. Zero patosu, sama praca, pot i rytm narzędzi.

 Jedna komora – wiele zadań. Panorama podziemnej „hali produkcyjnej”.

Panorama tej samej komory pokazuje skalę: niskie sklepienia, rozsypane odłamki, ścieżka między stanowiskami. Wyobrażam sobie, jak to dudniło, gdy kilka ekip naraz działało w takich warunkach.

Beczki, drewno i sól – wielicki minimalizm w praktyce.

Zbliżenie na duet przy beczkach. Światło wydobywa fakturę soli i drewna – połączenie, które w Wieliczce przewija się wszędzie: krucha skała i sprytna konstrukcja.

Wózek na torach i stemple – „zaplecze” wielickiej codzienności.

Po prawej wózek na torach, po lewej stojące stemple – całość wygląda jak kadr zatrzymany w połowie zmiany. W takich zaułkach najlepiej czuć, że kopalnia to nie tylko wielkie kaplice, ale przede wszystkim labirynt pracy.

 Koń w zaprzęgu – cichy bohater solnej logistyki.

Czarny koń z latarką-karbidówką u opiekuna. Zwierzęta żyły pod ziemią miesiącami, a górnicy uczyli się pracować z nimi w półmroku.

Rytm pracy zapisany w skale – ślady po urabianiu ściany.

„Żebrowana” ściana – ślady po urabianiu. Rytmiczne rowki pokazują, jak systematycznie zdejmowano kolejne warstwy skały. Sól skrzypi pod palcami, a drobne kryształki błyskają jak mróz.

Wykwity soli i filary – podziemna, naturalna dekoracja.

Tu z kolei widać „puchate” wykwity i pionowe filary – naturalny ornament kopalni. Światło lamp ociepla biel soli i robi z niej niemal tkaninę.

Pod ziemią też była „stajnia” – koń i górnik w codziennej krzątaninie.

Jeszcze jedna stajenna scena – koń kasztan i górnik w grubym habicie z wiadrem. Przy takich ekspozycjach przewodnicy opowiadają o rutynie dnia: karmienie, pojenie, smarowanie uprzęży, a potem godziny ciągnięcia urobku.

Andrzej z audioprzewodnikiem; za nami diorama z koniem i podziemną stajnią.

Za Andrzejem – scena z koniem i górnikiem. Takie podziemne stajnie to kawał historii: zwierzęta przez stulecia ciągnęły wozy z solą, a górnicy dbali o nie jak o współpracowników.

 Ja na tle podziemnej stajni – koń, narzędzia i zapach historii.

"Podpierałem" linę oddzielającą ekspozycję – z tyłu wiadro, żłób i koń „na służbie”. Lubię te zatrzymania: człowiek, światło lamp i szorstkość soli – wszystko składa się na bardzo „wielickie” ujęcie.

Wejście do Komory Kazimierza Wielkiego – tor, belki i ciemność za bramką.

Torowisko wjeżdża prosto w obudowaną belkami ścianę – to wejście do Komory Kazimierza Wielkiego. Drewniane kaszty robią tu monumentalne wrażenie; widać, jak „rosła” ściana z grubych, sosnowych pni.

„Komora Kazimierza Wielkiego” –  patron i historia nad głową.

Tablica nad wejściem przypomina patrona: Kazimierza Wielkiego – król, który ułożył sól z Wieliczki w państwową machinę. Dla kopalni to symbol „złotych czasów”.

Kierat konny – siła zwierzęcia wprawiała w ruch cały mechanizm.

Główna gwiazda tej części trasy: kierat konny – ogromny drewniany mechanizm, który podnosił urobek i beczki z solanką. Koń chodził w kółko, a kołowrót robił resztę. Proste, a genialne.

Podziemne niebo – spływy i sopelki soli na czarnym stropie.

Spójrz w górę: strop „pociągnięty” białymi spływami solnymi i cienkimi sopelkami. Kopalnia tu oddycha – wilgoć kondensuje, sól krystalizuje i zostawia takie mleczne ścieżki.

Makieta nadszybia – jak wyglądał świat „na górze”.

Atmosferyczna makieta nadszybia – drewniane konstrukcje jak z pudełka zapałek, ciepło podświetlone od środka. Dobrze pokazuje, jak nad ziemią wyglądała infrastruktura szybów.

Zanim powstała kopalnia – „prehistoria” wydobycia soli w dioramie.

Podróż w czasy pierwszych solników – scena „prehistorii soli”: ogniska, trawy, ludzie odparowujący solankę. Fajny kontrapunkt do wielkich maszyn parę komór dalej.

Legendy kopalni – Skarbnik i skrzaty w solnej krainie.

Kawał górniczego folkloru – podziemne „stworzenia”, Skarbnik i skrzaty w skalnej scenerii. Wieliczka lubi legendy i dobrze je opowiada światłem.

Nawa boczna kaplicy – nisza z ołtarzem i św. Kingą w soli.

Wchodzimy w rejon Kaplicy św. Kingi – nisza z ołtarzem i figurą świętej otwiera serię „wow-momentów”. Gotyk wykuty w soli wygląda jednocześnie krucho i solidnie.

„Ucieczka do Egiptu” – solny relief w Kaplicy św. Kingi.

Relief „Ucieczka do Egiptu” – detale, fałdy szat i osioł wyrzeźbione w… soli. To ta „katedralna” część kopalni, gdzie człowiek odruchowo ścisza głos.

 Kaplica św. Kingi – chwila zachwytu pod solnymi żyrandolami.

Kaplicy św. Kingi. Nad głową słynne żyrandole z solnych kryształków, pod stopami sześciokątna posadzka. To to miejsce, dla którego warto zejść po tych wszystkich schodach.